۲۶۹ کاله پخوا وېشلو او پاشلو افغانانو د يوه مدبر پاچا احمدشاه ابا په مشري په تش جېب، پرته له زيانونو او تلفاتو د يوه داسي خپلواک هيواد بنسټ کښېښود چي وروسته له دې هيڅ پردی صوبه دار، والي او حاکم د افغانستان پر وګړو واکمن نسي او خپله د خپل برخليک واکمنان سو. مسلمانانو ځانګړي ډول شيخ الحديث شاه ولي الله دهلوي غوندي هستیو دعاوي ورته کولې، بخارايي مسلمانانو دې امپراتورۍ ته د رسول الله صلی الله علیه وسلم خرقه مبارکه ډالۍ کړه، تر اتيا زره زياتو بلوڅو، پښتنو، تاجکو او ازبکو ترې ککرۍ قربان کړې، مغلو، ايرانيانو او برتانویانو به یې پر لوري له ډار او تعظیم نه پښې نه راغځولې.
دې امپراتوري د اولس په منځ کي ځای ونيو او د اتلسمي پېړۍ داسي له برمه ډکه او د ملي ګرایۍ سمبول وه چي هيڅکله له ملته پناه او په دیوالونو کي ایسار پاته نسوه، ځکه خو کندهار کي د شاه په نوم ماڼۍ، حصار او کلا نسته…
د افغانانو د مسکنت او غرني عاداتو سره سم دې پاچا هيڅکله ورېښمن پټکۍ تر سره نه کړ، د تخت پر ځای پر مځکه ناست او دربار کي هیچا ته د تعظیم او چاپلوسۍ اجازه نه وه.
لنډه دا چي اتلسمه پېړۍ کي د افغانستان وروستۍ او اسلامي نړۍ دوهمه امپراتوري چي سیمه یې له مشهد څخه تر ډهلي او له امو څخه تر عربي سمندر پوري وه.
ژمنۍ پلازمينه ئې پېښور او نور وخت کندهار ددې امپراتورۍ پلازميني وې.
خو د امپرتور میراث خورو افغانانو دوه نیم سوه کاله وروسته هم نه د امپراتور فکر، نه یې طرز مدیریت او نه یې هم د ارزښتونو ساتنه زده کړه.
د احمدشاه دراني امپراتوري، ۱۷۵۷ع
اتلسمه پېړۍ کي د افغانستان وروستۍ او اسلامي نړۍ دوهمه امپراتوري چي سیمه یې له مشهد څخه تر ډهلي او له امو څخه تر عربي سمندر پوري وه. ژمنۍ پلازمينه ئې پېښور او نور وخت کندهار ددې امپراتورۍ پلازميني وې.
په دې احمدشاهي جغرافيه کي کندهار، پېښور، نيشاپور، کشمير، کابل، لاهور، مشهد، ښکارپور هغه سيمي وې چي پکښي افغانانو ادارې، لښکرکوټونه، لنګرونه او توپخانې لرلې او پکښي د مځکو د وېش دفترونه پرانيستل او وېش سيمي ته د انګرېزیانو تر راتګ پوري کارېدله. اټکل کېږي چي د اولسي فوځ تر څنګ چي د آسيا په کچه دغه لوی دولت ئې ساته،۵۰ زره پلي فوځيان او همدومره سپاره فوځيآن لرله. په ۱۷۶۱ع کي ددې کي دولت د کاريګرو/فوځيانو معاش شپږ روپۍ او د مشرانو دولس روپۍ د مياشتي وې. فوځيانو ته د دريو مياشتو معاش د جنگ ډگر ته د تلو څخه وړاندي ورکول کېده. هغه خپله کورنۍ او خپلوان په دولتي چارو کي له لاسوهني او ګډون څخه ليري ساتل، یوازي خپل ولیعهد تېمور یې د جهان خان پوپلزي تر لارښووني لاندي د هيواد په لوېدیځ او ختیځ څنډو کي د سیاسي او نظامي چارو سمبالګر ټاکلی وو. د هغه د کورنۍ دا تفاوت تر دې حده وو چي تاریخ او خلکو پرته له تېمور او سلیمان څخه د احمدشاه بابا اولادونه نه پېژني، په داسي حال کي چي هغه اته زامن لرله لکه سلیمان، تیمور، شهاب، سنجر، یزدان بخش، سکندر، داراب او پرویز. د بده مرغه د احمد شاه بابا نازوليو لمسيانو کي ځيني نااهله اشخاص ول او د دربار چاپلوسانو د مشرانو په حیث په ميراثي غلط دود وټاکل، ځکه خو احمدشاهي جغرافيه مخ پرځوړ روان سول. د احمدشاه بابا د واک پر مهال د ده د ټولواکمنۍ يو شمېر واليان او چارواکي دغه کسان ول: – د پتيالې والي امير سنګ. – د هرات والي دروېش علي خان هزاره. – د مشهد والي شاهرخ ميرزا (د نادر قلي لمسی). – د نیشاپور والي عباس قلي خان. – د بلوچستان والي نصيرخان بلوڅ. – د سند والي نور محمدخان (چي پلازمېنه کي کراچي وو). – د ملتان، شجاع خان ابدالي. – د پنجاب (لاهور) شهزاده تېمورشاه. – د کندهار شهزاده سليمان. – د کشمير والي خواجه عبدالله خان. – زين خان مومند د سرهند – موسی خان د ډيره اسماعيل خان – او اشرف خان غلجي د کلات حاکمان ټاکل سوي وه.
د احمدشاه بابا پر مهال د افغانستان نقشه، ١٧٦١ع
اشرف البلاد کندهار….
د کندهار د احمدشاهي ښار ارګ، شاهي طويله، احمدشاه بابا مقبره، سيګنل ټاور او نوري ودانۍ… کله چي احمدشاه بابا په نه څه د يو افغاني او پښتني دولت بنسټ کښېښود، نو د نورو ابادو ښارونو پر ځای ئې په ١۷۵۴ع کال کندهار کي د يوه ستر ښار بنسټ کښېښود چي رسمي نوم ئې [اشرف البلاد] وو خو په عوامو کي په احمدشاهي کندهار مشهور سو/دئ. په لومړي ځل افغانانو رسمي، منظم او موډرن دفترونه پکښي جوړ کړله. ښار دروازوې لرلې او هره دروازه د نړۍ سره د اړيکو پر بنسټ ونومول سوه چي اوس ځيني همدا نوم لري.
کندهار، ۱۸۷۰ع دغه انځور د شاه جامع له سر څخه ليکل سوی دئ.
د پاني پت جګړې اثار:
داسي افغان خصوصأ پښتون به نه وی چي د [#پانی_پت] نوم یې نه وی اورېدلی، ځکه چي د پانی پت سره لږ او ډېر د هر افغان ماضی تړلې ده، کله چي په ۱۷۶۱ع کال د جنورۍ پر ۱۴ د اعلیحضرت #احمد_شاه_بابا او مرهیټه ایتلاف تر منځ د احمدشاهي دورې درېمه جګړه پېښه او افغانانو جګړه وګټله، نو بابا هلته د عسکریز نظام لپاره ځانګړی میدان وټاکه، چي خپلو نظامي عسکرو ته به یې قومانده ورکوله.
په دغه میدان کي يوه ونه/درخته ولاړه وه چي احمدشاه بابا به تر دغه درخته لاندي خپلو عسکرو ته ږغېدئ.
د نړۍ په دې مشهوره جګړه [پاني پت جګړه] کي زموږ د پوځ ۳۰۰۰ نفره هم شهیدان سول.
پانی پت د «کوروک شیترا» سیمي ته څرمه پروت دی چي د میلاد څخه تقریبأ دوه زره کاله پخوا د «مها بهارت» لرغونی لوی افسانوي جنګ همدلته پیښ سوی دئ.
د پانی پت جګړې په هند کي د پښتنو برخلیک د تل لپاره بدل کړ، دوهمی جګړې د هندوانو تسلط د څلورو پیړیو لپاره بدل کړ، او باالاخره درېیمی جګړې هم په مجموع کي د ټول هندوستان برخلیک بدل کړ او هغه یې د ۱۵۰ کالو لپاره د برتانوی استعمار منګلو ته برابر کړ. د هند لومړنی صدراعظم جواهر لال نهرو لیکي چي: «د هندوستان برخلیک څو څو واره د پانی پت پر میدان فیصله او ټاکل سوی دی»
یادونه:
توره ونه ئې ځکه بلله چي احمدشاه بابا هغه پوځ ته چي هندوانو ته یې ماته ورکړې وه او هغه ډېر قوي پوځ و هلته وینا کوله، نو دوی هم په توره/بدبخته ونه ونمول.
د پانی پت جګړې نخشه: د پانيپت په جګړه کي احمد شاه بابا يوه کس ته دنده وسپارل چي سیمي ته ولاړ ي او او د یوې غونډۍ له سره د جګړې صورت حال نقاشي کړي. ددې نقاشۍ د انځورګر د نوم په اړه دقیق نه پوهېږو خو د تاریخي اسنادو پر بنا غالباً له جګړې ۱۰ کاله وروسته دا نقاشي کښل سوې چي پکښي تر ممکنه حده د احمد شاهي لښکر د ستراتېژۍ نږدې ټول جزییات شامل دي. ددې نقاشۍ اصلي نسخه د برېتانیا په موزیم کي ساتل کېږي. د امریکايي پوهنتون استاد ډاکټر عمر شریفي ددې فوق العاده په زړه پوري نقاشۍ څخه د نسخهبردارۍ اجازه اخیستې او د یو پېچلي تخنیک په واسطه یې ترې دا عکس جوړ کړی دی. په دې نقاشۍ کي د احمد شاه بابا د څېرې تر ټولو واقعي تصویر وړاندې سوی چي پر آس سپور دی او شاوخوا یې شاهي ګارد لیدل کېږي. د نقاشۍ په څلورو کونجونو کي د مختلفو قومونو سپهسالاران لیدل کېږل چي جګړه رهبري کوي. د نقاشۍ د کیڼ اړخ په لاندې برخه کي بیا د مرهټیانو ماڼۍ تصویر سوې ده چي پکښي حتا د جنسي تېري تصویر کښل سوی دی. دا کار ممکن د پانيپت د جګړې د مشروعیت په موخه سوی وي.د پاني پت جګړې اثار: د پاني پت څلی، توره درختهد پاني پت جګړې اثار: د پاني پت څلی، توره درخته کي د افغان ځواکونو او مرهيټه ځواکونو انځورګريد پاني پت جګړې اثار:
کندهار: د احمد شاه بابا ځيني پاته وسایل… احمدشاه بابا توره او ډال، زغره، غشی، شعري دیوان او په لاس ليکل سوی قران کريم په کندهار کي د هغه په مقبره کي ساتل کیږي.
د احمدشاه بابا مهرباني:
ايرانی مورخ نورالله لارودي د #نادر_پسر_شمشير په کتاب کي د احمدشاه بابا په اړه جالب روايات لري، يو ځای ليکي:
“احمدشاه بابا په ١٧٤٩ع د افغانستان د لوېديځ هرات د تر لاسه کولو پر خوا له خپل لښکر ولاړ، خو د هرات ظالم واکمن اميرخان عرب د خلکو د غوښتنو په خلاف د ښار دروازې وتړلې خو هراتيانو د درويش علي خان هزاره په مشرۍ د ميرخان په وړاندي پاڅون وکړ او هرات د احمدشاهي لښکر په لاس خلاص او د هرات حکمراني يې درويش خان ته وسپاره، په بله ورځ احمدشاه بابا پر مشهد حمله وکړه او واکمن شاهرخ [نادر افشار لمسى] يې تسليم سو، بابا د نادر افشار د نيکويو او درناوي پخاطر د نشاپور حکمراني له بيعت وروسته بېرته شاهرخ ته پرېښووه، شاهرخ چي د افغان امپراتور احمدشاه بابا پراخ فکر ولېده، دا لاندي بېت يې پخپل مهر کي وتراشه:
کله چي په اوسني افغانستان کي احمدشاه بابا دولت رامنځ ته کېده، په ختيځ کي يو کوچنی رياست وو چي د کلات خانان يې بلل، د بلوڅانو دغه خپلواک شاهی دولت په ۱۶۶۶ع کال کي رامنځته سو او تر ۱۹۵۵ع کال پورې يي دوام وکړ.
میر نصیر خان احمدزی بلوڅ له ۱۷۴۹-۱۷۹۴ع کال پوري د اوسنی #بلوچستان (#کلات) شاهي دولت خان او تر ټولو مهم خان وو.
#نصير_خان_بلوچ د احمد شاه بابا يو له نږدې ملگرو او پوځي قوماندانانو څخه ګڼل کېږي چي د احمدشاهي سفرونو په درېيم پوځي سفر کي ئې د ستر لښکر مشري کوله.
همدارنګه نصير خان بلوڅ د #نيشاپور په جگړه كي له درې زره سپرو سره خپل جگړه ييز مهارت په ثبوت ورساوه او په دې ځل نشاپور هم افغانانو ولکه کړ.
احمدشاهي دوره کي يو ځل نوري ښورښ وكړ خو كله چي بابا هغه پخلا کړ، نه يوازي پخپله نصير خان بلوڅ پر خپل قول صادق وو، بلكي دده اولاد هم وفادار پاته سو، په دې اړه ځيني مورخين وايي چي که بابا نصير خان نه وای پخلا کړی، لوى تاوان به په ملي تاريخ كي پېښ واى.
کله چي په ۱۷۶۳ع كال كي سيكهان بيا پر پنجاب راغلل احمدشاه بابا او دده ملگرى نصير خان بلوڅ پسي ورغلل او هغوى يې بيا تار ومار كړل. وروسته له دې پېښي احمد شاه بابا د كوټي [#شالکوټ] يوه برخه نصير خان بلوڅ ته په واک کي ورکړل.
د احمدشاه بابا له مرګ وروسته هم د هغه کورنۍ ياد بلوڅ مشر ته په درنه سترګه کتل او په ۱۷۹۳ع كال چي کله د اعليحضرت شاه زمان د واكمنۍ پر ضد شاهزاده همايون پاڅون وکړ او وروسته ونيول سو خو سپين ږيري مير نصير خان بلوڅ يې شفاعت وکړ او شاه زمان ومانه.
احمدشاه بابا دې ليک کي په ایران، بخارا، پنجاب او هند کي د خپلو فتوحاتو تفصیلي یادونه هم کړې ده او هم ئې د پاني پت ټول داستان له تاریخونو او ارقامو سره بیان کړی او هم ئې د خپلو جنګي وسایلو يادونه کړې چي د احمد شاهي اردو د (خمپاره) په نوم د جنګي وسلي ذکر هم پکښي سوی دئ چي ایراني تاریخ پوهانو دا یو ډول بم ګڼلی دئ او د اژدر نوم یې ورکړی چي بیا وروسته نورو ایراني تاریخ پوهانو لکه رشیدي، اژدرها او ستر مار بېلابېل تعبیرونه ورکړی دئ. دې ليک کي د بابا فوق العاده سياسي بصیرت او پوهه وينو چي د کورنیو ستونزو تر څنګ بهرنیو خطرونو ته هم متوجه و. دې ليک کي بابا له عثماني خليفه دا هم غوښتي چي #کعبه_شريفه بايد يو مسجد د هغه [#احمدشاه_بابا] په مصرف جوړ او د افغانانو د پاره به د حاجيانو ځای وي. دغه ليک اوس د تورکې استنبول ميوزيم کي په ۱۴۵۷REنوم ساتل کېږي. ښکاري چي بابا به عثماني #خلافت ته ګڼ نور ليکونه هم لېږلي وي، يو بل ليک زما سره سته چي يو وخت به خپور سي، هلته د عثماني خلافت په نوم د اعلیحضرت احمدشاه بابا هغه لیک دی چي د مشهد د محاصرې په اړه یې لیکلی او د خپل وزیر اعظم شاه ولي خان بامیزی ئې یاد کړی چي هلته یې نور ستر، ستر القاب هم ورته ذکر کړی دي.
احمدشاهي نغاره:
درې پېړۍ وړاندي چي احمدشاه بابا د کندهار ښار جوړاوه، يوه برخه ئې د نغاره خانې په نامه کړه چي پکښي يوه برنډه وه او دوې لويي نغارې چي يوې يې زير ږغ او بلي بم/ډم لاره، ايښي وې او د هوسۍ په ښکر به د لمر ختلو، روژه مات، پېشلمي او دولتي فرمانونو او احمدشاه بابا ته په سلام کي وهل کېدې او دريم تن به په سورنا ډوله نل کي پوكل او په دې ترتيب به ئې شاهي سلام اداكاوه او پاچاهي برم او پرتم به يې تمثيلاوه.
همدارنګه په نغاره خانه كي به چارچيانو شاهي اعلانونه كول او خلكو ته به يې د حكومت غوښتني او فرمانونه اعلانول.
په کندهار ښار کي د احمدشاهي کلا له ورانېدو او ښار پراخېدو په وخت کي نغاره خانه هم له منځه ولاړه او د نادر خان په وخت کي دغه نغارې د کندهار شمال ته د خاکرېز اولسوالۍ د شاه مقصود زيارت ملنګانو وهلې او د م جاهدينو د راتګ پر مهال هلته هم بندي سوې.
دې عکس د کندهار احمدشاهي نغارې ښکاري، ۱۹۵۹ع
کندهار خاکرېز
احمدشاهي سيکې:
د #احمد_شاه_بابا د امپراتورۍ [۱۷۵۱ع] سيکې د سرو او سپينو زرو وې چي افغانستان، هندوستان او ايران کي چلېدلې.
اوسمهال همدا احمدشاهي روپۍ د لندن، کابل او هند په ملي موزيمونو کي ساتل کيږي.
احمدشاهي دوره کي يې د پيسو ساتونکي ته [صندوق دارچي] (د خورځونو رئيس) وايه.
احمدشاهي دوره کي خزانه د اعلى دېوان تر كتني او نظر لاندي اداره كېدله، ويل کېږي چي د بابا ټولي خزانې د ذخيرې په توګه ساتل كېدلې، چي د مامورينو، لښكرو او قومي مشرانو په تنخا او معاش به لګېدلې.
د بابا په دوره کي لوى او عمومي خزانه دار او د هغه وخت په اصطلاح صندوق دارچي [التفات خان] وو چي احمدشاه بابا ته ډېر منلى او نازولى وو.
بابا يادي سيکې د کندهار ښار په توپ خانه کي جوړولې چي جوړونکو ته به ئې د تشويق د پاره ځانګړي ډالۍ ورکولې.
د احمدشاه بابا د دورې يوه له برياليو توپونو همدا وو چي پر اوښانو به ئې هند او ايران ته وړل، د پاني پت په درېم جنګ کي دغو توپو ډېر انسانان او څاروي ووژل او افغانان يې بريالي کړل.
ويل کېږي چي توپ جوړونه د احمدشاهي پوځ لپاره دومره مهمه وه چې کندهار کی ئې توپ خانه جوړه کړې وه چي مشر عبد الرحمان بارکزی او کور ئې تر ډېره همدلته [کندهار] کي وو، افغانانو ددې غټ توپ تر څنګ اوه سوه واړه توپونه چي #زنبورک، #عندليب، #چهاريارى، #شترنال[پر اوښ وړونکي] او شاهين [پر اوږه وړونکې] ئې بلل، لرل.
د پاني پت له برياليتوب وروسته په پښتنو کي دا ښېرا عامه سوه چي:
“په زمبورک سوری سې!”.
د #احمدشاه_بابا او دراني واکمنانو په زړه پوري او نادر کتاب:
د جنوبي اسيا د تاريخ څېړولو يوې نامتو څېړونکي Yaael Rice په دې ورستيو کي ادعا کړې چي د دراني سردارانو په اړه ئې د انځورونو او تاريخ داسي کتاب موندلی چي د تاريخ تر څنګ د افغان دربار تاريخ او هنر [Art and the History of Art] ستره او لومړنی بېلګه هم ښيي، د هغې له خولې چي پلان لري دغه کتاب د تاریخي او هنري تاریخي مقالو سره د متن یوه ترمیم سوې نسخه انلاين او وړيا خپره کړي.
فتحپوري جومات په ۱۶۵۰ع کال کي د شاه جهان میرمني فتحپوري بیګم لخوا جوړ د سرو شګو او ډبرو څخه جوړ سوی د مغولو د معمارۍ یوه ښکلې بېلګه ده.
هندي مورخين وايي چي احمدشاه بابا او کورنۍ ئې دلته خلګو ته ۵۰ کاله ډوډۍ هم ورکړه او د هغه لمسي شاه زمان تر مرګه پوري دلته مسافرو ته ډوډۍ، جامې او شپه ورکول کېدله.
د اوسني افغانستان د بنسټګر [احمدشاه بابا] مقبره چي د هغه په ژوند کي جوړه سوې ده، هدف یې دا و چي #خرقه_شریفه پکښي کښېښوول سي.
دا موږ چي اوس د احمد شاه بابا مزار وينو، پر دې ځای پخوا د روضه باغ په نامه دولتي عاليشانه باغ ولاړ وو، بابا د خرقې شريفي د پاره جوړه کړه، د احمدشاه بابا له مرګ وروسته همدلته په تر خرقه شريفه لاندي ښخ کړ خو د بابا زوی تېمورشاه وپتېل چي خرقې ته بله وداني جوړ کړي چي بيا به هر واکمن ځان همدلته ښخوي.
ددغي سيمي څنګ ته چي کومه وياله بهېږي، دفترونو کي ئې نوم [د روضې باغ نهر] ليکل سوی دئ، دغه وياله اوس شاه وياله بلل کېږي.
په بخارايي سبک جوړه سوې دغه ستره ګومبده پخوا په يوه باغ کي ولاړه وه چي د وخت په تېرېدو چارواکو شاوخوا خپلو قبرونو ته ځانګړې کړې وه او اوس په يوه هديره غوندي ځای کي ولاړه ده.
په ۲۰۱۵ع کال د کلتور وزير عبدالباري جهاني د بابا د مقبرې په اړه وپوښتلم، ما په ځواب کي ورته وويل:
“اول خو دي دولت د بابا د مقبرې د پاره بېل رياست او يا د کندهار په کلتور رياست کي بېل مديرت ورته ځانګړی کړي او د هغه دي د بابا پر مقبره هره ورځ په رسمي شکل د مقبرې پرانيستل، خلګو په ځانګړي ډول مېلمنو ته د بابا او اړوند موضوعاتو اړوند مالومات ورکوي، تر څنګ دي د بابا اړوند يوه کتابتون/کتاب پلورنځي جوړه کړي او که دولت بوديجه نه لري نو دي و خلکو ته د ټکټ سيسټم منظم سي او په هغه بوديجه دي د بابا د مقبرې سمبالښت وسي…”
خو دې خبرو لکه چي چنداني ځای ونه نيوه او په ۲۰۱۹ع کال زه د بابا مقبرې ته ورغلم او مخ ته ئې يو درزن اوباشو ځوانانو ورکي/تاش کاوه او د بابا مقبرې يوازي د پنجابي برېلويانو د زيارت ورهخوا کوم بل ارزښت نه لاه.
عکاس: سید عبدالله ذاکر
د احمدشاه بابا ويجاړ کور؛ د تير دولت تجارت، کمپاين او د نوي دولت بې غوري:
د افغان امپراتور #احمدشاه_بابا کور د کندهار ښار د لمړي سمت اړوند د سدوزو کوڅه کي په همهغه پخواني بڼه ولاړ دئ، تاريخ احمدشاهي کتاب په وينا دغه کور په ۱۷۵۴ع د بابا په امر د فني او تخصوصي کارګرانو (معمارانو) لخوا په بخارایي بڼه جوړ سوی چي ۱۴۳۸ متر مربع سايز لري چي په پخه څلورکنجه خښته، ګچو، نولوخ، ایرو او سره خاوره چي (سارو) ورته ویل کیده، او مهر به په لګول کېده؛ جوړ سوی.
دغه ۲۶۰کاله لرونکې وداني درې منزله، اته (۸)خوني، يوه زیرخانه او پر سر يو دالان لري چي په دالان کي د بابا د ناستي ځاي هم معلوم چي ورته به [شاه نشین] په نامه سره يادېده.
دالان چپه او راسته ته یو ډول دهلیزونه لري او دوهم منزل کي دواړو خواو ته ګوشکنان [غوږ نيونکي] لري چي د هر ګوشکن موظف به د بابا امر ته غوږ نیولي وو چي شاه څه امر کوي.
په یاد کور کي په ښکلی هنر زیرخانې هم جوړ سوي دي چي هره زېرخانه دوه بادکښه[ باددوانونه]لرله چي تر دوهم منزل پوري هوا رسوي، همدارنګه زیرخانه کي د ننه یو حوض هم سته چي د شاه ویالي څخه به اوبه ورته راتللې او حوض ته به تویدلې چي د دغو اوبو په واسطه سره به هوا په دوبي کي سړه کیدل.
کندهار، د احمدشاه بابا درې پېړۍ زور کور، سدوزو کوڅه، ۲۰۱۳ع پر دولت د سپارولو تر مخه
د یادي وداني میناتوري د هکۍ په سپنو او چڼل سويو ګچو او یو ډول سریښناکه ماده سره جوړي سوي چي اوس یو ډول ځلا هم لري.
د ودانۍ پر بام د سراي وطرف ته یوه اوږده کټاره ده چي پکښي ښايسته خټيني کنجیاني په ډیر ښه هنر سره ایښي.
د تير دولت ځانګړي ډول ډاکټر غني د لومړي مشرۍ پر مهال کندهار ته په اول سفر له دې کوره يو ډول کمپايني استفاده وسوه او وويل سوه چي ياد کور دولت د احمدشاه بابا له لمسیانو څخه په لس میلیونه ډالره اخیستی او وروسته به جوړ سو او په دې منځ کي له ما د نظر غوښتلو په ځای کي ما ورته وويل چي د ميوزيم شکل بايد ورکول سي. خو خبره داسي نه وه، فقط د خبرو تر کچي ويل کېده؛ چي:
“وزيرانو شورا د افغانستان اطلاعات او کلتور وزارت، ماليې وزارت او سيمه یيزو ارگانونو بنسټ ته دنده وسپارله چي د ياد کور د استملاک بهير بشيړ کړي او دغه کور د افغانستان د لرغونو نښو نښانو د نوملړ برخه وگرځوي…”.
خو دا تر پايه خبري وې او هيچا ددې کور پوښتنه ونه کړه او ويل کېږي چي ځيني چارواکو دا کوښښ کاوه چي دا کور غضب او خرڅ کړي، کور اوس د دولت د بېغوريو د لاسه په يوه [کڼډواله] بدل سو!!؟
کندهار، د احمدشاه بابا درې پېړۍ زوړ کور، سدوزو کوڅه، د بابا کور پر دولت د سپارولو وروسته ????
له دې وروسته د کندهار د ۲۰۱۴ع کال غلو چارواکو او ولايتي مشرانو په ګډه غلا د بابا د کور په څنګ کي مسجد او احمدشاهي دورې د قاضي ملا شال کور وران او ورباندي سوداګریز مارکیټ جوړ کړ چي چارواکو فقط مشهوره کليشي خبره وکړه چي دا کار يوه ايراني سوداګر کړی او دوی ئې څېړنه کوي…؟!
کندهار، د احمدشاه بابا درې پېړۍ زوړ کور، سدوزو کوڅه، د بابا کور پر دولت د سپارولو وروسته ????
که افغانستان څښتن لرلای! اوس به دغه کور يو ستر موزيم وای، او د کندهار ښار دغه لرغونې سيمه [سدوزو کوڅه] چي د احمد شاهي واکمنۍ د چارواکو کورونه پکښې دي، تول خوندي او ګڼ سيلانيان به ئې لرلای خو اوس ئې ۳۲ميليونه لمسيان د کنډواله کېدو ننداره کوي
د احمدشاه بابا د مور زرغونې انا مقبره، کندهار:
زرغونه انا د اوسني ارغنداو د خالو خان الکوزی دئ لور چي د خپل زوی [احمدشاه بابا] په روزلو کي ئې ستره ونډه لرله او د بابا په ژوند او احمدشاهي کندهار تر جوړېدو وروسته د اويا کلونو په عمر مړه او ددې د وصيت سره سم د ارغنداو د رود پر غاړه د كوهك په كلي كي ښخه سوه. وروسته د #احمدشاه_بابا په امر ورباندی لاندي خټينه مقبره د احمدشاهي دورې معماباشي [استاد یاسین او د هغه زوی استاد پاینده] وګومارل چي ياده ګومبده جوړه کړي.
د زرغونې انا مقبره يو وخت په کندهار کي له کلاسيکو ودانيو يوه وه، خو د افغان شوروي جګړې هغه له هري خوا ونړول او په ۲۰۰۳ع کال افغانستان کي د امريکا سفير ډاکټر زلمي خليلزاد په شخصي روپيو غير معيار ورغول سوه او سږ بيا دولت غوښتل چي په غيرمعيار او دوديز شکل ئې ورغوي، خو د ارغندوا وروستيو جګړو نه يوازي کار ودرواه بلکي ټول جوړېدونکي مواد لکه خښتي، سيمنټ او نور هم چور سول
تاريخ وايي چي کله احمدشاه بابا په ۱۷۶۱ع کال ډهلی [هندوستان] فتح کړ، شاهي ماڼۍ ته له تګ مخکي یې د زاړه ډهلي په مرکزي مسجد کي د شکرانې لمونځ وکړ او اکثره وخت به دلته اوسېده.
