محی الدین انیس

محی الدین انیس که تحصیل کرده مصر بود و در آن کشور نیز زندگی می کرد، در سال ۱۳۰۰ خورشیدی بعد از پایان تحصیلاتش به افغانستان بازگشت و نخست در شهر هرات و در مسجد سعدیه اقامت گزید.

مرحوم انیس به علت دور بودن از افغانستان، به زبان و ادبیات فارسی آشنایی زیادی نداشت و ادبیات فارسی و نویسندگی به این زبان را در همان مسجد سعدیه هرات فرا گرفت. او سپس کتابی در زمینه مزایای قانون به نام “ندای طلبه معارف” نوشت که در چاپخانه دانش هرات در همان وقت به چاپ رسید.

انیس بعد از تلاش فروان و یافتن چند همکار، سرانجام موفق شد که در روز ۱۵ ثور سال ۱۳۰۶ خورشیدی، نخستین شماره روزنامه انیس را به صاحب امتیازی و مسئولیت خود منتشر کند.

مدیر مسئول، در سر مقاله اولین شماره این روزنامه، هدف از انتشار آن را چنین بیان کرده بود:

“انیس طفلک نوزادی است در عالم مطبوعات. می خواهد در اوقات فراغ ، ندیم، در ساعت کار، معاون، در امور مشکله، مشاور؛ در حالات غم و اندو، سمیر؛ الحاصل در حیات فکری وعملی عموم گردد ….”

انیس در آغاز انتشار خود دو هفته نامه بود و در ۱۲ صفحه منتشر می شد. از شماره ۱۸ به بعد به صورت هفته نامه و در ۱۶ صفحه به نشر می رسید.

روزنامه انیس در سال دوم انتشار خود صاحب چاپخانه شد و در آنجا به چاپ سربی می رسید.هرات

شماره های نخست انیس بدون تصویر بود ولی بعد از شماره هشتم همراه با تصویر به چاپ رسید، ولی مدتی بعد چاپ تصاویر در انیس متوقف شد.

هنوز از عمر انیس دو سال نگذشته بود که حبیب الله کلکانی بر کابل تسلط پیدا کرد و کارهای مطبوعاتی از رونق افتاد.

در آن زمان، محی الدین انیس هم مجبور شد که انتشار انیس را متوقف کند و به جای آن نشریه حبیب الاسلام را منتشر کند.

بعد از سقوط حکومت 9 ماهه حبیب الله کلکانی، انتشار انیس در کابل از سر گرفته شد.

در سال ۱۳۰۹ خورشیدی، روزنامه انیس رسما نشریه خبری دولت شد.

درگذشت بنیانگذار

انتشار انیس تا سال ۱۳۱۷ به مدیریت محی الدین انیس در کابل ادامه داشت. تا اینکه بنیانگذار این روزنامه، در آن سال از دنیا رفت.

اولین کسی که بعد از محی الدین، مدیریت این روزنامه را در دست گرفت سرور جویا بود که وی قبل از آن مدیریت روزنامه اتفاق اسلام در هرات را بر عهده داشت و مدتی هم مدیر چاپخانه دانش هرات بود.

یکی از کسانی که از ابتدا با محی الدین انیس در روزنامه همکار بود “عبدالرشید لطیفی” بود که از ابتدای تاسیس این روزنامه، یکی از نویسندگان پرکار آن بود.

آقای لطیفی به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، عربی و روسی تسلط داشت و با تجربیاتی که داشت توانست بر شمار خوانندگان انیس بیفزاید.

او توانست در زمان مدیریت خود در انیس، بار دیگر آن را از هفته نامه به روزنامه تبدیل و قطع آن را نیز بزرگ (روزنامه ای) کند.

این شیوه تا سال ۱۳۲۱ خورشیدی ادامه داشت، تا اینکه در اثر بحران جنگ جهانی دوم که تاثیرات خود را در افغانستان هم گذاشت، انیس باز در ۴ صفحه کوچک و با حروف قلمی به کار خود ادامه داد.

محمد هاشم میوندوال (از صدراعظم های افغانستان در دوره ظاهر شاه) نیز از کسانی بود که مدتی مدیریت انیس را بر عهده داشت.

اعضای خانواده انیس

از جمله کارهای اساسی که در آقای میوندوال در انیس صورت گرفت، تاسیس مجله ژوندون بود که به عنوان یک مجله فرهنگی سالها بطور مرتب، به زبانهای فارسی و پشتو منتشر می شد.

انیس در ابتدای انتشار روزانه خود، روزنامه صبح بود و مدتی نیزعصر ها به چاپ می رسید.

روزنامه انیس، در یک مقطع، ويژه نامه هفتگی دوازده صفحه ای برای روزهای تعطیل منتشر می کرد، کاری که در این اواخر، بار دیگر ازسر گرفته شده است.

بیشتر مطالب ویژه نامه انیس، حقوقی، اجتماعی، ادبی و فلسفی بود و در کنار آن برای کودکان نیز مطالبی چاپ می کرد.

انیس از سال دوم آگهی نیز داشت و قیمت هر شماره روزنامه، نیم افغانی بود و از سال دوم به بعد، مشترک می پذیرفت که بهای اشتراک سالانه آن، در افغانستان ۱۰ افغانی، برای اهالی معارف ۶ افغانی و در خاج از کشور۱۲ شیلنگ بود.

بعدها، ویژه نامه انیس کودک نیز به انتشارات انیس اضافه شد که هفته ای یک بار منتشر می شد. این ویژه نامه، هنوز هم با نام پشتوی دکمکیانو انیس منتشر می شود.

تاسیس انیس کودک، از کارهای مهمی بود که در زمان مدیریت محمد شفیع رهگذر در انیس صورت گرفت.

آقای انیس، در سال 1344 خورشیدی، مدیر مسئول روزنامه انیس بود.

انیس امروز

روزنامه انیس، از معدود روزنامه های قدیمی درحال انتشار در افغانستان است.

انیس یک روزنامه دولتی، همانند روزنامه های هیواد و اصلاح است، اما به نام “روزنامه ملی” منتشر می شود.

رئیس و مدیر مسئول روزنامه انیس، به پیشنهاد وزیر اطلاعات و فرهنگ و توافق رئیس جمهور تعیین می شود.

تمامی کارمندان این روزنامه، از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ مقرر می شوند و از سوی این وزارت حقوق می گیرند.

هشتاد درصد مطالب و اخبار روزنامه انیس، به زبان فارسی و نزدیک به بیست درصد به زبان پشتو است.

امور چاپ و نشر روزنامه، در چاپخانه دولتی “آزادی” در کابل انجام می شود*.

گستره نشراتی روزنامه انیس، همانند دو روزنامه دولتی دیگر، بیشتر محدود به کابل است و به طور نامنظم، به شهرهای دیگر، از جمله هرات، مزارشریف، قندهار و جلال آباد نیز ارسال می شود.

انیس در حال حاضر، با شمارگان (تیراژ) نزدیک به پنج هزار نسخه منتشر می شود.