مخابرات در افغانستان

تعریف:

مخابرات تبادله معلومات بین دو نقطه که توسط امواج وسایل الکترونیکی صورت گیرد میگویند. صنعت مخابرات عبارتند از تلویزیون تلفن تلگراف اینترنت فکس تلکس پرنتر و غیره میباشد. وسایل انتقال و اخذ عبارتند از ریسور تاور کیبل ستلیت که به دو سیستم انله لوگ و دیجیتال فعالیت دارند. وسایل مخابراتی توسط کیبل خیلی ارزان تر تمام میشود. مثلاً دو تلفون یا کمپیوتر یا سایر وسایل الکترونیکی کیبلی میتواند ساعت ها تبادله حرف نماید زیرا وسایل فرستنده و آخذه در خود وسایل است ولی زمانیکه از یک مبایل حرف زده شود ضرورت به آنتن تاور ستیلایت است که خیلی گران تمام میشود. در افغانستان 96 فیصد ارتباطات تلفونی توسط ستیلایت است. که بزرگ ترین عواید مصرفی و فرار سرمایه محسوب میگردد. در جهان امروز در منازل و دفتر ها توسط سیستم کیبل و در نقاط غیر ثابت توسط موبایل وسایل ستیلایت و ماهواره تبادل معلومات میگردند. برخلاف در افغانستان تلفون ها ثابت به حال خود باقی مانده سیستم مخابراتی موبایل انکشاف نموده است.

تاریخچه مخابرات در افغانستان

افغانستان در جهان ارتباطات الکترونیکی با نصب تیلفون سیمدار در سال ۱۸۹۸ در قصر ارگ (محل اقامت شاه) در کابل، گام برداشت. در سال ۱۹۵۵ وزارت‏ خانه ‏ای با نام وزارت مخابرات در افغانستان تاسیس گردید.

در سال ۱۹۰۸ یک سیستم کوچک تلفون با ظرفیت ۲۵ لین بطرف شمال قصر ارگ نصب گردید. خدمات تیلگرافی نوع دیگری از تسهیلات مخابراتی بود که در سال ۱۹۱۴ در افغانستان راه اندازی شد. نصب سیستم تیلگرافی به طاقت دو کیلووات اساساً به مقصد اهداف نظامی در باغ بابر نصب گردیده بود. در سال ۱۹۱۹، چندین سیستم تیلفون (سیوچبوردها) ۵۰ لینه و ۱۰۰ لینه در پسته خانه شاه دوشمشیره نصب گردیده بود. در همین سال برای اولین بار برای ۱۴ محصل بورس تحصیلی داده شده بود تا در رشته تیلگراف بیسیم در خارج تحصیل نمایند. در سال ۱۹۲۰، ماشین تیلگرافی دیگری ساخت انگلستان در کابل نصب گردید که تا سال ۱۹۳۲ از آن استفاده می‏گردید. افغانستان در ماه اپریل سال ۱۹۲۸ عضویت اتحادیه بین المللی تیلگراف (ITU) را حاصل نمود. (نام اتحادیه بین المللی تیلگراف در سال ۱۸۶۵ بوجود آمد و در سال ۱۹۳۲ نام آن به اتحادیه بین المللی مخابرات مبدل گردید). در سال ۱۹۳۰، هفت پایه ماشین تیلفون و تیلگراف موج کوتاه از کمپنی مارکونی ایتالوی خریداری گردید و در شهر های کابل، هرات، مزارشریف، میمنه و خوست نصب و منتاژ شد. در اواخر سال ۱۹۳۳، سیستم دیگری با آنتن طاقت بلند تر از همان کمپنی خریداری شده و در تعمیر مرکزی تیلگراف در کابل نصب و منتاژ گردید. در سال ۱۹۴۹، یک پایه دستگاه تیلفون ریلی اتومات با ظرفیت ۱۳۰۰ لین خریداری شد و شبکه کیبلی آن در سال ۱۹۵۰ تکمیل گردید. در سال ۱۹۵۳، یک پایه دستگاه دیگر تیلفون با ظرفیت ۵۰۰۰ لین از طریق کمپنی سیمنس تهیه گردیده و بعد از تکمیل شبکه آن، در سال ۱۹۵۷ به کار انداخته شد. با تهیه تجهیزات فرعی از کمپنی سیمنس، وزارت مخابرات وصلیه های تلفون بین کابل و مزار شریف و بین کابل وقندهار در سال ۱۹۵۹ ایجاد شد. در سال ۱۹۶۱، یک پایه دستگاه ۱۵۰۰ لینه از کشور چکسلواکیا خریداری شده و در شهر کابل نصب گردید. در همین سال وصلیه بین کابل و کندهار ایجاد شد. همچنان کابل با تورخم و بخش شمال کشور وصل گردید. در همان موقع خدمات مخابراتی با استفاده از سیستم های سه چینله و ۱۲ چینله و به طول تقریبا ۱۴۰۰۰ کیلومتر شبکه لین دار در سرتاسر افغانستان عرضه می‏گردید. وصلیه های زمینی به منظور اجرای مخابره ‏های بین المللی و ترانزیت به بعضی از کشور های همسایه مانند پاکستان، ایران و ترکیه نیز مورد استفاده قرار داشت. تعداد مجموعی چینل ها در آن موقع متجاوز از ۱۲۰ چینل بود. نظر به ازدیاد تقاضا برای خدمات تلفون، یک پلان توسعه شبکه در شبکه در شهر کابل در سال ۱۹۶۴ راه اندازی شده بود. بر اساس همین پلان ۳۰۰۰ لین تیلفون در شیرشاه مینه، ۳۰۰۰ لین تیلفون در شهرنو، ۲۰۰ لین تیلفون در پلچرخی و ۵۰۰۰ لین تیلفون در ساحه مرکزی شهر کابل توسعه داده شده بود. شبکه متذکره بطور مکمل در سال ۱۹۶۹ به فعالیت آغاز کرد.

ستیشن ترانسیور رادیویی به طاقت ۲۰ کیلوات در شهر کابل نصب گردید که کابل را با پاریس از طریق رادیو ولین وصل کرده بود.در اواخر سال ۴ ۱۹۶ یک فرستنده رادیویی به طاقت ۱۰ کیلوات و دو ستیشن آخذه ازکمپنی فلیپس (نیدرلند) تهیه گردیده بود و به منظور تأمین مخابره با مراکز ترانزیت در پاریس، دهلی جدید، لندن ومسکو مورد استفاده قرار داده شده بود. در سال ۱۹۷۳، پروژه شبکه توسعوی (پروژه دوم تیلی کمونیکیشن) با مشوره تخنیکی اتحادیه بین المللی تیلی کمونیکیشن در شهر کابل راه اندازی گردید. با تطبیق پروژه سوم، دستگاه‏ های اتومات فرعی شهری در شهرنو، خیر خانه و مکرویان نصب شده بود. تهیه تجهیزات شبکه از طریق کمپنیزیمنس به تعداد ۱۳۲۰۰ لین تیلفون را در شهر کابل فعال نموده بود. افغانستان در سال ۱۹۷۹ عضویت جمعیت مخابراتی آسیا پسفیک (APT) را حاصل نمود. در سال‏ های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴، دستگاه ‏های نوع کراسبار در شهر های کابل، جلال آباد، پروان، پلخمری، شبرغان و کندوز نصب گردید. در اواسط دهه ۷۰، خدمات اساسی مخابراتی به شمول تلفون و تلگراف در افغانستان در سطح ولسوالی ‏ها قابل دسترسی بود. هرچند سیستم مخابراتی اکثراً محدود به بعضی بخش های حکومت بود، مردمان محل نیز دسترسی محدود به خدمات داشتند.

در دو دهه گذشته (سال های ۸۰ و ۹۰)، ناآرامی‏های سیاسی ـ اجتماعی و همچنین جنگ نه تنها زیربنا ها و ثروت افغانستان را منهدم نمود، بلکه سیستم های مخابراتی را نیز تخریب نمود و به آن رسیدگی صورت نگرفت. در اکثر بخش های کشور حتی خدمات مخابراتی بسیار ضروری موجو د نبود.

مخابرات پس از سال ۲۰۰۱

پس از سال ۲۰۰۱ وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی از جمله اولین ادارات افغانستان بود که ستراتیژی و پالیسی ‏های عمومی را برای سکتور مخابرات ترتیب نمود تا کمپنی‏ ها و ادارات خصوصی را به منظور سرمایه گذاری در بخش مخابرات و بکار انداختن سیستم ‏های مخابراتی قادر نماید. از آن سال به بعد شرکت های افغان بیسیم، روشن، ام تی این گروپ، اتصالات، و شبکه دولتی تیلی کام به فعالیت خویش آغاز نموده امروز 80 فیصد  کشور در تحت پوشش مخابراتی قرار دارد. در 34 ولایات افغانستان کار مخابرات توسط خود افغانها انجام می پذیرد. بیشتر از 5 میلیون افغان روزانه از موبایل استفاده می نمایند. اخیراً انستیتوی مخابرات در چوکات وزارت مخابرات تاسیس گردیده است که بسویه لیسانس شاگرد تربیه می نماید. اکنون 40000 دانشجو مصروف کار در مخابرات است. در افغانستان فعلاً 56.3 هزار تلفون ثابت فعال می باشد. تا اکنون 1.5 میلیارد دالر از طرف کشور های خارجی در افغانستان در عرصه مخابرات سرمایه گذاری شده است. 4 فیصد نفوس کشور (یک میلیون) از خدمات اینترنیتی بهره مند اند؛ در حالیکه در کشور های همسایه این رقم 40 فیصد می باشند.

شبکه اینترنتی و استفاده از Broadband تلفونی

 در طول سالهای جنگ دولت افغانستان کدام علاقمندی به شبکه اینترنت نداشت بناءً کشور های همجوار همان قدر سرعت اینترنت دارند که برای خود شان کافی نیست چه رسد که ترافیک و یا ترانزیت کانال اینترنت برای افغانستان گردد. مثلاً ازبکستان 334.1 بیت فی ثانیه، قرغزستان 702.4 بیت فی ثانیه ایران 472.6 بیت فی ثانیه پاکستان 404 بیت فی ثانیه میباشد. که امیدواری از همسایه ها در یک صورت امکان دارد که جدیداً کیبل ها به طاقت بلند نصب گردد. در حالیکه ظرفیت کانال اینترنتی قزاقستان 4782.6 روسیه 2324.6 کشور چین 1735.5 میباشد که به ما امیدواری میدهد.

طبق بیانه سنگین وزیر مخابرات در گذشته قیمت یک میگابایت انترنت تا400 دالر برای وزارت مخابرات هزینه داشت، ولی هم اکنون به 750 دالر کاهش یافته است. دلیل آن اتصال شبکه فایبر نوری به کشور پاکستان میباشد. این پروژه در سال 2007 به سرمایه 70 میلیون دالر بکار خویش آغاز نموده است. این پروژه هم اکنون هفده ولایت و 68 ولسوالی افغانستان را با هم ارتباط داده است. دومین پروژه اینترنتی DSL در شهر هرات به ارزش 3 میلیون دالر افتتاح گردید. این پروژه با اتصال شبکه فایبر نوری کشور ایران فعالیت می نماید. باید گفت پروژه اتصال فایبر نوری پاکستان و ایران تضمین ندارد. مانند مال های تاجر افغانی در بندر عباس و کراچی خواهد بود. شرکت تیلی کام قیمت یک ساعت اینترنت را از طریق موبایل 60 افغانی عرضه میدارد که در آینده 6 برابر کاهش خواهد یافت. فعلاً عزیزی بانک 13 MB/SEC  اینترنت را به قیمت 750 دالر در ماه خریداری مینماید در صورتی که کیبل از چین قزاقستان روسیه داخل خاک شبکه بندی گردد قیمت 20MB/SEC آن از 50 دالر تجاوز نخواهد کرد. اخیراً کمپنی گوگل خواسته است تا در افغانستان شبکه اینترنتی را فعال سازند.

اینترنت چیست!

 اینترنت مجموعه ای‌ از شبکه ‌های بزرگ و کوچک جهانی است که با هم پیوسته ‌اند و نام اینترنت (شبکه‌ های در هم تنیده) از همین مجموعه گرفته شده است. در واقع اینترنت مالک ندارد و به هیچ کس تعلق ندارد. کار اینترنت  در سال 1969 با چهار هسته یا سیستم کامپیوتری میزبان شروع گردید اما امروز میلیون ‌ها مورد از آنها در سراسر جهان وجود دارند. اینترنت کیبل به کیبل کمپوتر به کمپیوتر ارتباط دارد. غرض دریافت این شبکه بزرگ بدون کیبل کاریست خیلی مشکل و گرانبها. هر چیزی که به اینترنت داخل گردد میتوان آنرا دریافت. پس تمام تلویزیون ها تلفون ها وغیره که به اینترنت نصب باشد میتوان آنرا دریافت. اینترنت اروپا امریکا و آسیا توسط کیبل با هم ارتباط دارند. بسیاری کمپنی ها یک محل را کیبل بندی می نمایند و اینترنت را بفروش میرسانند بنام لوکل اینترنت یاد میشوند. این که اینترنت صاحب ندارد، بدان معنا نیست که هیچ کس بر آن نظارت ندارد. یک موسسه غیر انتفاعی به نام انجمن اینترنت (Internet Society) که در سال 1922 تشکیل شده است مسئول نظارت بر آن است و مراقب است که پروتکل ‌ها و قوانینی که در مورد اینترنت تصویب شده‌ اند، در سراسر جهان اجرا شوند.

پست در افغانستان:

برای بار اول در افغانستان پسته خانه رسمی در سال 1870 در بالا حصار کابل و مراکز ولایات تاسیس گردید. کار این پسته خانه ها خیلی بطی پیش میرفت. در سال 1918 پسته خانه ها در شهر های بزرگ اضافه گردید. در سال 1928 افغانستان عضویت اتحادیه پست جهانی را بدست آورد. در سال 1934 در چوکات وزارت مخابرات درآمد در سالهای 1980 الی 1990 معضله اجازه پوستر محدود گردیده بود. در سالهای 1997 الی 1999 پوسته خانه ها دوباره فعال گردید ولی اجازه و فروش پوستر به آنها داده نشد. تا آنکه در سال 2003 اجازه چاپ و فروش پوستر به ریاست پوست افغانستان داده شد.

منابع:

ـ وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی، تاریخچه وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی

ـ سایت خبری ایستنا، نگاهی به روند توسعه مخابرات در افغانستان، 17 فوریه 2007

ـ ساختمان مخابرات مدرن    http://www.silverridge.com.my/product_telecomm.php

ـ شبکه خبری طلوع در مورد سرمایه گذاری بیش از ۱ میلیارد دالر خارجی ها در بخش مخابرات افغانستان

http://www.tolonews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2810%3Aover-one-billion-dollars-foreign-investment-in-afghan-communications&catid=34%3Apurso-pal&Itemid=179&lang=f

ـ بهای اینترنت در افغانستان کاهش می یابد. نوشته ساید تلویزون آریانا

 http://www.arianatelevision.com/news/dari/news_details.php?cat_id=&news_id=1         6127.

قیمت اینترنت چند باربر ارزان گردیده است درساید بی بی سی فارسی

http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2009/12/091206_ram_af_internet.shtml.

 Communications in Afghanistan ویکی پیدیا انگلیسی