استاد عبدالواحد بهره

یکی از شخصیت های بارز مرحوم استاد عبدالواحد بهره میباشد که عمر پربارش رادر راه تعالی ، ترقی این سرزمین سپری نموده و برای تنویر افکار عامه از هیچگونه تلاشی دریغ ننمود.
مرحوم استاد بهره فرزند ارشد زنده یاد مولوی رحیم داد تیموری عالم ومفتی متبحرهرات و فرزند بی بی هاجر عارفهء کامل و شاعرهء فاضل و نواسه مولانا میر محمد یوسف قاضی القضات هرات است که نصبش به گوهر شاد بیگم و شاهرخ میرزای تیموری می رسد.
شادروان استاد بهره درسال 1277 خورشیدی در قریهء پهرهء ولسوالی گذره ولایت هرات دیده بجهان گشود و نزد پدر بزرگوارش و سایر علمای آنزمان به تحصیل علوم متداوله پرداخت و در سال 1299 خورشیدی با کسب درجه اول نمره گی از بخش علوم دینی دارالمعلمین هرات فراغت حاصل نمود.
نخستین کار رسمی استاد بهره معاونیت معارف جدید دارالنصرت و مدیر مکتب شرافت هرات بود که طی حکمی از سوی علامه صلاح الدین سلجوقی مقرر گردید.
که پس از چند ماه سرپرستی امور معارف جدیدالتأسیس هرات نیز به ایشان محول گردید ، اما دشمنان فرهنگ ومعارف هرات با تبلیغات سؤ عرصه را بر استاد تنگ نموده و معلمین را بچه کافرکنک میخواندند.
اما استاد بهره با مطالعه دقیق از اوضاع دست به یک اقدام بی سابقه زده و جهت تنویر افکار و اذهان عامه گردهمایی را در باغ میرزا خان هرات برگزار نمود و در حالیکه تعداد زیادی از بزرگان و هرات را دعوت نموده بود با تحریر و نمایش نخستین نمایشنامه تعلیم جدید و قدیم هرات مؤفق شد توطئه دشمنان معارف را همانجا خنثی و هزاران دانش آموز را جذب مکاتب تازه تأ سیس هرات نماید و برگ طلایی را در تاریخ معارف این خطه به ثبت برساند.
مرحوم استاد بهره که با این اقدام متبکرانه اش توانسته بود موانع بزرگی را از سر راه بردارد ، بصورت هفته وار نمایشات آموزندهء تیاترنوین را نیز در محوطه چهار باغ هرات برای عموم مردم بنمایش می گذشت که با استقبال گرم روبرو گردید.
پس از این مؤفقیت مرحوم استاد بهره مؤفق به کسب نخستین مدال تعلیمی امیر امان الله خان غازی گردید که همراه با تقدیر نامه ای بتاریخ اول قوس 1301 خورشیدی توسط مرحوم علامه صلاح الدین سلجوقی از کابل برای شان ارسال گردید.
مرحوم بهره در سال 1302 خورشیدی مؤفق به تأسیس چند مکتب دیگر در هرات گردید که تعدادی زیادی شامل آن گردیدند ، اما با روی کار آمدن امیر حبیب الله خان کلکانی مرحوم استاد بهره بصفت یکی از بنیانگذاران معارف هرات دستگیر و در قلعه اختیارالدین هرات که محل نظارتخانه حکومتی بود زندانی گردید . اما با تصرف کابل توسط نادرخان از حبس رها گردیده و در سال 1309 خورشیدی از سوی مرحوم عبدالرحیم خان نایب سالار، نایب الحکومه هرات بصفت نماینده امور خارجه در تورغندی هرات تقرر یافت.
مرحوم بهره از آغاز سال 1310 تا پایان سال 1315 خورشید بصفت معاون انجمن ادبی هرات و مسئول مجله ادبی تعیین گردید که در تمام شماره های مجلات ادبی هرات مقالات پژوهشی و اشعارش به نشر می رسید که توسط محترم خلیل الله افضلی نویسنده و پژوهشگر در قالب کتابی گردآوری شده است.
مرحوم استاد بهره نسبت آشنایی کامل به زبان عربی در سال 1313 خورشیدی بعنوان معلم کاروان حجاج هرات تعیین و ضمن انجام فریضه حج در آن سفر به سرایش صد سلام شریف در جوارروضه مطهر پیامبر عظیم الشأن اسلام توفیق حاصل نموده که پس از مولانا جامی دومین صد سلام زبان فارسی دری شناخته شده و در روزنامه معروف کشور مصر و در قسمت اخیر دلایل الخیرات کشور عربستان سعودی در آن زمان نیز به زیور چاپ آراسته گردید.
به اساس نوشته مولانا خستهِ مزاری ، عارف ، بیدل شناس و مؤرخ نامی کشور ، صد سلام استاد بهره به درجه قبولیه روحانیت محمدی رسید که همه ساله تبرکآ در طی پنجاه سال متمادی در روز مولود شریف در مسجد جامع هرات توسط خود استاد قرائت گردیده است.

مرحوم استاد بهره از سال 1315 خورشیدی تا سال 1321 بصفت سرمعلم مکتب جدیدالتأسیس رشدیه ، انصاری و آمر تفتیش معارف هرات صادقانه خدمت نمود و بخاطر ارادت کاملش نسبت به پیر هرات 28 سال متواتر در مراسم ادبی عرفانی شب های جمعه نمکدان گازرگاه اشتراک و باشرح و تفسیر آثار عرفانی پیرهرات بر غنامندی آن مجالس پر فیض ادبی که با حضور بزرگان میادین علم وعرفان برگزار می گردید بیفزود و به بیان ناگفته هایی از فراز های کلامی پیرهرات توفیق حاصل نمود.
قابل یادآوری میباشد که مرحوم استاد بهره در طول دوران کاری اش مؤفق به کسب تقدیر نامه ها و مدال های از سوی والیان هرات ، وزرای کشور، محمد ظاهر شاه پادشاه وقت وهمچنین سردار محمد داؤد نخستین رئیس جمهور افغانستان گردید .
دکتور حفیظ الله بصیر نویسنده و مؤرخ مقیم آلمان که در سال 1342 خورشیدی در همایش تجلیل از نهصدمین سال درگذشت پیر هرات اشتراک داشته است ، در کتابش می نویسد:
استاد بهره یکی از سخنرانان پرجاذبه و قرائت کنندگان شعر شیوایش در روز نخست همایش پیر هرات بود.
از استاد بهره در بیش از 53 کتاب که نویسندگان آنها استادان مشهور تاریخ و فرهنگ داخلی و خارجی اند بعنوان استاد سابقه دارو یکی از بنیانگذاران معارف و فرهنگ نوین هرات در عصر امانیه یاد شده است و فراز هایی از ابتکارات ماندگارش در آنها درج گردیده است .
استاد همچنین به نگارش و سرایش چهارده اثر شعر ونثر پژوهشی و ارشادی بزبان های فارسی دری ، پشتو وعربی توفیق حاصل نموده که رهنمای سعادت گزینه ی از چهارده اثرسودمند اوست .این اثر شامل بخشی از الهیات ، صد سلام ، غزلیات ، مخمسات ، لطایف انتقادی و اجتماعی ، اشعار میهنی ، نامه ها تقاریظی از بزرگان شعر و ادب چون علامه سلجوقی ، استاد خلیل الله خلیلی ، استاد نجف علی رهبر ، استاد حفیظ الله علیم ، استاد محمد خان نویدی ، استاد عبدالغیاث قاضی زاده ، استاد محمد سعید مشعل و استاد نطقی افضلی میباشد .

در صفحات اخیر کتاب رهنمای سعادت مطلبی تحت نام خواب حقیقت توجه خواننده را بخود جلب میکند که از زبان استاد بهره چنین بیان گردیده است:
زمانی که مسئولیت مرستون هرات را عهده دار بودم ، تعدادی از دیوانگان و مجانین در آن نگهداری و حفاظت می شدند .یکی از دیوانگان که مسمی به دیوانهِ کابلی بود با ضرب سنگ ، استخوان سر گنگ برهنه را که همواره ملبس و آلوده بود می شکند. و بر اساس هدایت داکتر معالج باید بدن گنگ برهنه شسته و پاک میشد که متأسفانه همه محافظین پا بفرار گذاشتند. دراین اثنا وجدان بشری ام مرا واداشت تا خودم به شستشوی بدن آن دیوانهِ بی کس همت بگمارم. شب در عالم خواب متوجه می شوم که درب خانه ام کوبیده میشود وقتی درب را باز کردم ، سه نفر عرب چهل تار بسر درحالیکه بیرق بزرگ و سبز رنگی را بدست دارند برایم میگویند مایان خادمان روضه مطهر رسول خدا هستیم ، دیشب برای ما از طرف آن جناب امر شد تا بیرق فراز مرقدم را گرفته و به شهر هرات برای حاجی عبدالواحد بهره که خدمتکار امت بی کس و محتاج من است برسانید و بگویید که روحانیت مرا شاد وخرسند ساختید.
استاد بهره به پاس این موهبت بزرگ چنین سروده اند:
دایما لطف خداوند بود یارِ کسی
که گشاید به مروت گره از کارِ کسی
نشود سینه ات افگار ز آفات زمان
گرنهی مرهمی برسینه ی افگارِ کسی
دستی ازغیب رسد بهر کمک گاری تو
گر تو باشی ز ره لطف مددگار کسی
روح پاک نبوی از تو رضا مند شود
شاد سازی اگر از لطف دل زارِ کسی
طاعتی نیست پسندیده تر از خدمت خلق
دل بدست آر ومزن دست به آزارِ کسی
قابل یادآوری میباشد که بپاس خدمت ارزنده استاد بهره در عرصه معارف ، اوایل سال 1391 خورشیدی مکتب متوسطه استاد عبدالواحد بهره از سوی وزارت معارف افغانستان تأسیس گردید.

همچنین همزمان با تجلیل از صد وبیستمین سال تولد استاد بهره و رونمایی کتاب رهنمای سعادت ، ماه گذشته فرهنگ سرای بزرگ استاد بهره نیزدر شهر هرات رسمآ گشایش یافت که این اقدام فرهنگیان هرات را تقدیر نموده و مؤفقیت مزید شانرا خواهانیم.
استاد بهره پس از یک عمر خدمت و تربیت بیش از چهل هزار تن از فرزندان این مرز وبوم و انجام خدمات صادقانه در پست های مختلف سرانجام در اواخر سال 1362 خورشیدی دار فانی را وداع و جامعه فرهنگی کشور را سوگوار ساخت که بدون شک جایش برای همیش خالی و درگذشت ایشان ضایعه جبران ناپذیری پنداشته می شود.
در پایان ضمن آرزوی شادی روح مرحوم استاد بهره ، فقدان آن بزرگمرد را برای کاکازاده گرامی ام جناب استاد ولیشاه بهره و سایر اعضای فامیل بزرگ بهره تسلیت عرض نموده و برای شان صبر و شکیبایی تمنا دارم. روح شان شاد ، یادشان گرامی و خاطرات شان جاودانه باد.