د غازي مير زمان خان نوم په افغانستان کي د انگريزانو سره د افغانانو په دريمي جگړې پوري مهم تړاو لري. هغه د انگريزي استعمار په وړاندي قبايلو پښتنو [ازاد سرحد] سيمه کي د آزادي غوښتونکو جنگياليو سره نژدى اړيکي لرلې او د خپلو جنگياليو ملگرو سره په مرسته يې د ډيورند کرښي په اوښتو هلته په وسلوالو مبارزو کي عملي ونډه اخيسته.
ميرزمان خان ١٨٦٩ع کال کي د کنړ د لمټک کلي ږېږېدلی او غور نيکه محمد عمر خان ئې د سپين غره د تيرا د سيمي قبيلوي مشر وو چي د قبيلوي شخړو او اختلافاتو له امله يې خپل کلی [کوټ] پرېښود او د کنړ د لمټک سيمي ته ولاړ.
غازي مير زمان خان کونړۍ انځورګر: حبيب علومي
د ډيورنډ کرښي غاړو ته د غازي ميرزمان خان شهرت هغه وخت سو چي په ١٩٠٨ع کال کي د انگريزانو په وړاندې د مومندو په مشهوري او تاريخي غزا [سرې غزا] کي د لښکر د يوه وتلي مشر په توگه برخه واخيسته، او له دې وروسته انګرېز ضد شهزاده امان الله خان سره د هغه کلکه دوستي د ژوند تر پايه دوام وکړ. د مومندو او انګرېزانو جګړې دلته
د میرزمان وجود اوس د انګریز لپاره یوه لویه سردردي وه ځکه دی به د خپلو ملو سره د سپین غر څخه واوښت او هلته په بیلا بیلو غزاګانو کي يې ګډون کاو. د ده لپاره بیا د ګرفتارۍ امر جاري سو او دا ځل د امیر حبیب الله خلاف د مشروطه غورځنګ نورو باغیانو سره ونیول سو. دی ۴ کاله د شیرپور په زندان کي بند وو. خو په اولس کي دی د میر زمان “کنړي” په نوم مشهور وو، خو په مومندو کي د ده نوم ډېر په ویاړ یادېږي او هغه وخت خلکو دا سندره زمزمه کوله چي:
دا شلمانۍ شوه ګټي-ګټي- مېړونه لاړل په لمټکی
تورو تمبو ته وایه داسي- راپریږده میر زمان په ناوګۍ..
….د شلمانۍ
د بده مرغه د امير حبيب الله په دوره کي هغه بندي او د حبيب الله خان د مرګ وروسته شاه امان الله هغه د پخواني شناخت پر اساس خوشي او هغه ته ئې د ختيځ د خلګو بيعت واخيست او د خپلواکۍ په جګړه کي د چترال (ارنوۍ، دوکلام، لمبربټ او اسمار) جبهې چي د استقلال د څلورمي جبهې په نوم ياده او ثبت سويده، مشرتوب لاره.
د امير امان الله خان لخوا هغه ته سپارل د ميرزمان خان په نامه فرمان
هغه د اماني دورې د دولتي شورا جرګو او مشهور غړی وو.
غازي ميرزمان خان ته د بي سارو خدمتونو او سرښندنو په وياړ لاندني مډالونه ورکړ سوي دي چي هر يو سره نقدي او د مځکو امتيازات هم ملگري وو:
د لوی خان مډال
د لوی خان مډال دغه مډال يوازي ميرزمان خان ته ورکول سوی دئ.
د خدمت مډال
د صداقت مډال
د وفا مډال
د هغه تر ټولو مهم مډال د لوی خان وو چي له دې وروسته هغه په لوی خان هم مشهور سو.
د عکسونو سرچينه: عبدالرحمن زمانی له وېب پاڼي: https://www.zamanifamily.com/
جلال اباد، سرخرود، خیراباد کي ميرزمان خان ته منسوبه کلا #صمیم_فوټوګرافيد استقلال د جگړې د چترال په جبهه كي د غازى ميرزمان خان كونړي د جهاد هغه بيرغ چي په 1918 ميلادي كال په زندان كي يوه سړي په خنجكي(كروشنيل) له ورېښمو نه اوبدلى و. دا بيرغ چي قرآني آيتونه او د مير زمان خان نوم پكښي اوبدل سوی د انگريزي استعمار سره د غازي ميرزمان خان فطري دښمني څرگندوي . دا بيرغ اوس هم د غازي ميرزمان خان د زوی ارواښاد محمد هاشم زماني په كور كي خوندي دئ، او په مناسب وخت كي به د هغه د وصيت سره سم دافغانستان ملي موزيم ته وسپارل سي.د ميرزمان خان د اماني دولت د دورې عکسکونړ کي د ميرزمان خان مقبره او قبرد ميرزمان خان د سر خولۍ
غازي مير زمان خان کونړۍ انځورګر: حبيب علوميد ميرزمان خان د اماني دولت د دورې عکس
* جالې:
